Sözlük anlamı “Güneşin vuran çokça ısısından dolayı kızmış yer ve bu yerde yalınayak yürümekle ayakların yanarak acı çekilmesi’’ demek olmakla birlikte “Yaz sonunda ve sonbahar mevsimin başında yağıp yeryüzünü tozdan temizleyen yağmur’’ anlamındaki ramad ve ramda gibi Arapça kelimelerden türeyen Ramazan kelimesi, şaban ayından sonra ve şevval ayından önce gelen kameri (Hicri)yılın dokuzuncu ayıdır. İslam’ın beş şartından biri olan farz oruç, işte bu ayda tutulur ve yerine getirilir. Ramazan-ı Şerif Ayı, “Ramazanü’l-Muazzam” olarak ta isimlendirilmektedir ve ‘’Mübarek, Şerif ve Mükerrem’’ gibi sıfatlarla da anılmaktadır.
Kur’an-ı Kerim’de sadece Ramazan ayı zikredilmektedir. Hicretin ikinci yılında farz kılınan orucun zikredildiği ayeti kerimelerin hemen ardından, insanlara hidayet kaynağı olan, hakkı batıldan ayıran Kur’an- ı Kerim’in indirildiği ay olduğu belirtilerek bu aya erişenlerin oruç tutması emredilir (el-Bakara,2/183,184,185). Ramazan ayını, mübarek ve anlamlı ve de faziletli kılan nedenlerden en önemlisi, Kur’an-ı Kerim’in bu ayda(27.gecesinde) Cebrail(A.S.) vasıtasıyla bu ayda Peygamber Efendimiz(S.A.V.)’e Mekke-i Mükerreme’de bulunan Cebeli Nur’da Hira Mağarası’nda indirilmeye başlanmış olmasıdır. Aynı zamanda miladi 610 yılında işte bu önemli olayla da Peygamber Efendimiz (S.A.V.)’e de son peygamberlik görevi de verilmiştir. Ramazan ayı, Kur’an ayıdır, mukabele ayıdır. Kur’an okumak, ibadettir. Müslümanlar, Ramazan ayında her zamankinden çok Kur’an- ı Kerim okurlar ve dinlerler ve her harfine 10 sevap kazanırlar. İşte bunun için birçok Müslüman evde veya camide veya dijital ortamda online olarak Cebrail (A.S.) ile Peygamber Efendimiz (S.A.V.) Ramazan ayında bir araya gelerek gerçekleştirdiği mukabele ibadetiyle her gün Kur’an-ı Kerim’den bir cüz (20 sayfa) bazen da bir buçuk cüz (30 sayfa) okuyarak Ramazan ayının sonunda veya Kadir gecesinde Kur’an-ı Kerim’i bitirmek suretiyle hatmederler. Peygamber Efendimiz (S.A.V.), Ramazan ayı geldiğinde yaşantısında çok önemli değişiklerin olduğu rivayet edilmektedir. Ramazan ayının hilalinin görülmesiyle başladığını ve yine Şevval ayının hilalinin görülmesiyle de Ramazan Bayramı olacağını bildirmiştir. Rü’yet-i Hilal, günümüzde teknoloji kullanılarak rasathanelerde hesaplanmaktadır. Yine de hilalin gözetlenmesi de ayrıca gerçekleştirilmektedir.
Ramazan kelimesinin, Müslümanların oruç tuttuğu bu ayda açlık ve susuzluğun, fakirin haliyle hallenmenin ve sosyal yardımlaşma ve dayanışmanın ve de gündüz ve gece ibadet etmenin de etkisiyle sonbahar yağmurlarının yeryüzünü yıkadığı gibi Müslümanların günahlarını yıkayıp temizlediği açıklaması ve tanımlaması bazı eserlerde yer almaktadır.
Yine Peygamber Efendimiz (S.A.V.), Ramazan ayını “Mübarek bir ay” olarak tanımlar ve Ramazan ayı girdiğinde cennet kapılarının açılıp cehennem kapılarının kapatıldığını ve şeytanların zincire vurulduğunu beyan eder (Buhari,’’Savm’’,5). Kim inanarak ve karşılığını Allah’tan bekleyerek Ramazan orucunu tutarsa o kişinin geçmiş(Küçük) günahlarının bağışlanacağını bildirir(Müslim,’’Müsafirin’’,175).Ramazan ayının son on günü girdiğinde Peygamber Efendimiz(S.A.V.)’in kendisini tamamen ibadete verdiğini ve ev halkını uyandırdığını ve eşleriyle ilişkisini kestiği de rivayet edilmektedir(Buhari,’’Savm’’,7;Müslim’’İ’tikaf’’,7,8).Evveli rahmet, ortası mağfiret ve sonu cehennemden azat olan bu mübarek ayı elbette en güzel bir şekilde değerlendirmek ve ihya etmek önem arz etmektedir.
Ramazan ayında Müslümanların yoğunlaşarak çokça yaptıkları ibadetler vardır; Fitre, fidye, sahur, teravih namazı, fikir, şükür, zikir, mukabele, zekât, sosyal yardımlaşma ve dayanışma, itikaf, dua, infak, iftar, muhasebe, muhakeme, tefekkür ve nefis terbiyesi, oruç, sabır ve teslimiyet ve de teheccüt namazı gibi ibadetler zirve yapar. Rabbim tüm eda eylemiş olduğumuz ibadetlerimizin eksiklik ve kusurlarını af ve mağfiret buyurarak kabul buyursun âmin. Çokça sevap ve mükafatların verildiği bu mübarek ayda her Müslüman kendini ibadete vermek ve her türlü zararlı alışkanlıklarını terk etmek durumundadır.
Bir ömre bedel olan Kadir gecesi, Ramazan ayının 27.gecesidir. Kur’an-ı Kerim’de Kadir Gecesiyle ilgili özel bir sure vardır. Allah Teala bu surede şöyle buyurur:’’ Biz onu (Kur’an-ı) Kadir gecesinde indirdik. Bilir misin nedir Kadir gecesi? Kadir gecesi bin aydan hayırlıdır. O gece melekler ve ruh, rablerin izniyle her iş için iner dururlar. O gece tan yeri ağarıncaya kadar esenlik doludur.” (el-Kadir,97/1-5).
RAMAZAN-I ŞERİF AYININ ÖZELLİK VE GÜZELLİKLERİ
1-Dinimizin beş esasından biri olan farz oruç bu ayda tutulur.
2-Yaklaşık 84 yıla tekabül eden, içerisinde kadir gecesi olmayan 1000(Bin)aydan hayırlı olan Kadir gecesi bu aydadır.
3-Teravih namazı,20(Yirmi) rekât olarak yatsı namazını müteakip bu ay içerinde eda edilerek kılınır.
4-Başımızın, gözümüzün sadakası olan fitre, fıtır sadakası bu ay içerisinde verilir. 2021 yılı Ramazan ayı için Diyanet İşleri Başkanlığı Din İşleri Yüksek Kurulu tarafından her mükellef ve bakmakla yükümlü olduğu her kişi için açıklanan en az fitre miktarı: 28 Türk Lirası’dır. Herkes kendi gelirine göre bu miktarı arttırabilir, aşağı miktarını vermesi caiz değildir. Bir fitre, bir fidyedir. Fidyeyi oruç tutmaları mümkün olmayanlar verirler.
5-Kur’an-ı Kerim, bu ayda indirilmiştir.
6-Ramazan ayının son on gününde Müslümanlar i’tikafa girerler. Peygamber Efendimiz(S.A.V.) de bu ayın son on gününde i’tikafa girmiştir.
7-Mukabele, Kur’an-ı Kerim’i okuyup dinleme ibadeti bu ayda çokça yapılır.
8-Kur’an-ı Kerim’de sadece Ramazan ayının ismi geçmektedir.
9_Peygamber Efendimiz (S.A.V.)’e bu ayda peygamberlik verilmiştir.
Enes b.Malik’ten rivayet edildiğine göre; Peygamberimiz (S.A.V.)’e, “Hangi sadaka daha üstündür?.” diye sorulduğunda: “Ramazan ayında verilen sadaka” buyurmuştur (Tirmizi,’’Zekat’’,28).
Belirli şartları taşıyan her erkeğe ve kadına oruç tutmak farzdır. Allah Teala’nın kesin emridir. Bu şartlar şunlardır:1-Müslüman olmak, 2-Akıllı olmak, 3-Erginlik çağına gelmiş olmaktır.
Ancak oruç tutamayacak derecede hasta olanlar ile yolcu olanlar, 90 kilometre veya daha fazla mesafeye giden veya gidecek olanlar ve 15 günden az kalmaya niyet edenler oruç tutmayı erteleyebilirler. Hastalar iyileşince, yolcularda memleketlerine dönünce tutamadıkları günlerin oruçlarını kaza ederler. Kur’an-ı Kerim’de bu konudaki ayeti kerime şöyledir: “Sizden bu ayı idrak eden oruç tutsun: hasta veya yolculukta olanlar, tutamadığı günler sayısınca diğer günlerde tutsun. Allah size kolaylık ister, zorluk istemez.’’(el-Bakara,2/185). Oruç günleri sınırlı ve belirli olmakla birlikte organlarımız ve hayatımız üzerindeki etkileri kalıcı ve kötülüklerden uzaklaşmamız sürekli olmalıdır. Peygamber Efendimiz (S.A.V.) şöyle buyurur: “Her kim yalan söylemeyi ve yalanla iş yapmayı bırakmazsa, Allah onun yemesini, içmesini bırakmasına değer vermez.” (Buhari,’’Savm’’,10).’’ Nice oruç tutanlar vardır ki, ellerine aç ve susuz kalmaktan başka bir şey geçmez.’’(Keşfü’l-Hafa,c.1,s.425).Oruç tutan, her organını da tabiri caizse oruç tutturmalıdır. Günahlardan ve kötülüklerden kendini korumalıdır. Oruç, bizlere güzel ahlak ve iyi davranışlar da kazandırır. Bizleri kötü huylardan korumayan ve çirkin davranışlardan uzaklaştırmayan oruç, hedefine ulaşmamış ve beklenen faydayı vermemiştir.
DEĞERLENDİRME VE SONUÇ
2021(Hicri 1442) Ramazan ayına sayılı günler kaldı. Diyanet İşleri Başkanlığı’nın yayımladığı takvime göre; Bu yıl ilk oruç 13 Nisan Salı günü tutulacak.12 Nisan Pazartesi günü yatsı namazını müteakip te teravih namazını eda edeceğiz inşallah.12 Nisan Pazartesiyi,13 Nisan Salı’ya bağlayan gece ilk sahura kalkılacak, Ramazan ayı,13 Nisan Salı günü başlayacak ve her yıl 10 gün geri sayan Ramazan ayı, bu yıl 12 Mayıs Çarşamba günü sona erecek, aynı zamanda arife günüdür, 8 Mayıs Cumartesi günü de Ramazan ayının 27.gecesi Kadir gecesini idrak edeceğiz inşallah.13-14-15 Mayıs Perşembe, Cuma ve Cumartesi günleri de inşallah Ramazan bayramının birinci, ikinci ve üçüncü günlerini idrak edeceğiz efendim. Bire on, bire yüz hatta yedi yüz sevabın verildiği bu Mübarek Ramazan ayında hep birlikte Müslümanlar kendilerini yaradılış gayeleri olan ibadet ve kulluk görevlerine verirler ve bu aydan gerektiği şekilde istifade etmek üzere gayret gösterirler, kısacık ömürlerinde belli sayıda eriştikleri Ramazan ayından istifade ederler ve hem dünyalarını imar etmek üzere ve hem de ahiretlerini imar etmek üzere ibadet ederler. Pandemi sürecinin yaşandığı bu dönemde Müslümanlar aynı zamanda temizlik, maske, mesafe, havalandırma ve kalabalık yerlerde fazla durmama gibi kendi sağlıkları açısından gerekli kuralları da özen göstererek uygularlar ve sıhhat ve afiyetlerine de özen gösterirler. Müslümanlar, Ramazan ayı gelmeden önce hem maddi ve hem de manevi hazırlıklarını yaparak, on bir ayın sultanı Ramazan ayını hazırlıklı karşılarlar. Rahmetin, mağfiretin ve bereketin ve feyzin ve de bağışlanmanın gerçekleştiği bu mübarek ay elbette diğer aylardan kıymetli ve değerlidir. Tüm İslam aleminin yaklaşan Mübarek Ramazan ayını en kalbi dileklerimle tebrik ederim, barışa, huzura ve sağlığa ve de her iki cihan saadetine vesile olmasını Allah Teala’dan dua ve niyaz ederim. Rabbim bizleri her türlü afatlardan ve belalardan ve de tehlikelerden ve de hastalıklardan koruyarak muhafaza buyursun âmin. Rabbim yar ve yardımcımız olsun. Sağlıcakla kalın efendim. Hoş geldin Ya Şehri Ramazan!.